Mỗi tập tục, nghi lễ của người Khmer đều gắn liền với nét đẹp văn hóa truyền thống, với giáo lý Phật giáo và được lưu truyền mãi đến ngày nay. Lễ nhập hạ được bắt đầu tổ chức vào khoảng rằm tháng 6 âm lịch hàng năm. Theo tiếng Khmer, lễ nhập hạ còn gọi là lễ Chol Neasa hayBun Chôl Vô Sa, nhằm cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, gia đình yên vui hạnh phúc. Phật tử vào chùa và dâng các vật dụng sinh hoạt cho các chư tăng tại chùa trong 3 tháng nhập hạ hay gọi là tháng Asat.
Nghi thức dâng đèn cầy trong lễ nhập hạ
Lễ nhập hạ được lưu truyền từ đời Đức Phật Thích Ca, được diễn ra trong hai ngày chính:
Ngày thứ nhất diễn ra vào buổi chiều. Đồng bào Phật tử Khmer sẽ đem hoa, lễ vật đến chùa để làm lễ cầu nguyện. Trong đó, đèn cầy là một lễ vật không thể thiếu được các Phật tử dâng đến chùa để thắp liên tục ngày đêm trong ba tháng nhập hạ. Đối với người Khmer, tục mang đèn cầy đến chùa trong ngày nhập hạ mang một ý nghĩa hết sức to lớn, nhằm cầu cho gia đình giàu sang phú quý, yên vui, hạnh phúc ở kiếp này cũng như kiếp sau và biểu tượng ánh sáng từ chiếc đèn là mong cho tinh thần của họ được minh mẫn sáng suốt như ngọn đèn và làm ăn được suôn sẽ hơn.
Ngày thứ hai: đồng bào Phật tử đem cơm, nước, gạo…đến chùa để dâng lên Đức Phật cùng sư sãi, nhằm cầu siêu cho người quá cố và cầu bình an, hạnh phúc cho gia đình, cho người trong phum, sóc. Trong ngày thứ hai này đồng bào Phật tử tập trung vào chùa rất đông vì sau khi nghe sư sãi tụng kinh cầu an, cầu siêu và thuyết pháp thì đồng bào Khmer lấy lễ vật dâng lên kiệu có trang hoàng hoa lá, (tiếng Khmer gọi là sân-khưc), khiêng đi ba vòng xung quanh chánh điện. Tiếp theo, họ dâng đèn cầy vào chánh điện và thắp sáng lên để làm lễ nhập hạ. Trong thời gian này, các sư sãi không được đi khỏi chùa để chuyên tâm học kinh Phật, làm lễ đầy đủ vào các giờ lễ, giữ giới luật và giữ cho tinh thần được thanh tịnh, trau dồi giáo lý.
Trong thời gian nhập hạ, ngoài việc thắp đèn cầy theo thông lệ, tại các chùa Khmer còn đánh trống nhập hạ vào hai buổi: sáng (bắt đầu từ 4 giờ - 5 giờ) và chiều (từ 16 giờ -17 giờ). Tiếng trống chùa bắt đầu vang lên để thông báo cho tất cả đồng bào của phum sóc chủ động về thời gian trong sản xuất, sinh hoạt.
Đến rằm tháng 9 âm lịch, nhà chùa lại làm lễ ra hạ hay lễ xuất hạ (Chênh Vôsa). Trong dịp này, bà con dân tộc Khmer thường tổ chức nghi thức thả đèn nước (Lôi protip) trên các dòng sông của phum, sóc, với ý nghĩa để tưởng nhớ đến Đức Phật và cũng thể hiện lời xin lỗi nước và đất vì đã làm ô uế đất và nước trong quá trình sản xuất trong năm. Sau đó, mọi người lại dùng xe hay kiệu để đưa đèn ra sông để thả theo dòng nước. Đi theo có đoàn múa trống sadăm của chùa để thêm phần long trọng./.
Tân Trang
